Σύμφωνα με το άρθρο 103 του Συντάγματος, που ρυθμίζει την υπηρεσιακή κατάσταση των οργάνων της διοίκησης, κανένας δεν μπορεί να διοριστεί υπάλληλος σε οργανική θέση που δεν είναι νομοθετημένη, εκτός από εξαιρέσεις που ρυθμίζονται από ειδικό νόμο με κάλυψη έκτακτων ή απρόβλεπτων αναγκών για ορισμένο χρονικό διάστημα με σχέσεις ιδιωτικού δικαίου.
Επίσης, στο ίδιο άρθρο τίθενται οι βασικές αρχές διαφάνειας και αξιοκρατίας με βάση τις οποίες επιλέγονται τα πρόσωπα που στελεχώνουν τις δημόσιες υπηρεσίες, θέτοντας παράλληλα τα εχέγγυα για τη θωράκιση από την μη σύννομη υποβίβαση ή παύση τους, η οποία μπορεί να γίνει μόνο με απόφαση υπηρεσιακού συμβουλίου.
Παράλληλα, στο ίδιο άρθρο επισημαίνεται ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι που κατέχουν οργανικές θέσεις είναι μόνιμοι, εφόσον οι θέσεις αυτές υπάρχουν. Αυτό σημαίνει ότι δημόσιοι υπάλληλοι που έχουν προσληφθεί ως μόνιμοι δεν είναι δυνατό να απολυθούν και να προσληφθούν άλλοι στη θέση τους, η οποία θα διατηρείται. Η μοναδική δυνατότητα απομάκρυνσης δημοσίου υπαλλήλου από την οργανική θέση στην οποία είναι διορισμένος παρέχεται με τυχόν κατάργηση της οργανικής αυτής θέσης.
Η εν λόγω συνταγματική διάταξη αντανακλά τη βούληση του Συντακτικού Νομοθέτη για την ανεξαρτησία των δημοσίων υπαλλήλων από τις εναλλαγές στην κυβέρνηση. Δηλαδή, αν δεν υπήρχε η συγκεκριμένη διάταξη, κάθε νέα κυβέρνηση που θα αναλάμβανε τα καθήκοντά της, θα μπορούσε να απολύει κατά το δοκούν δημοσίους υπαλλήλους, αντικαθιστώντας τους με πρόσωπα φίλα προσκείμενα πολιτικά σε αυτήν, ευνοώντας ένα κλίμα πελατειακών σχέσεων και νεποτισμού.
Έτσι, οι δημόσιοι υπάλληλοι αισθάνονται ασφαλείς και ελεύθεροι να εκτελέσουν τα καθήκοντα που αναλαμβάνουν κατά το διορισμό τους χωρίς να ανησυχούν ότι ενδέχεται να αντικατασταθούν με κάθε αλλαγή του πολιτικού σκηνικού. Γι’ αυτό γίνεται λόγος και για το καθεστώς της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων (κάτι που προφανώς δεν ισχύει στον ιδιωτικό τομέα, όπου παρά τις προστατευτικές διατάξεις του εργατικού δικαίου ασφαλώς δεν μπορούμε να μιλάμε σε καμία περίπτωση για μονιμότητα).
Έτσι, γίνεται σαφές ότι η μονιμότητα αποτελεί ισχυρό εχέγγυο για τους δημοσίους υπαλλήλους, ωστόσο δεν πρέπει να συγχέεται με την ισοβιότητα, την οποία σύμφωνα με το Σύνταγμα απολαμβάνουν, σύμφωνα με το άρθρο 88, οι δικαστικοί λειτουργοί, οι οποίοι δεν μπορούν να απομακρυνθούν από τη θέση τους σε καμία περίπτωση, πλην ενδεχομένως των πειθαρχικών ποινών που δύναται να τους επιβληθούν υπό καθεστώς διαφάνειας και ευθυκρισίας.
Συνεπώς, κάποιος διορισμένος ως δημόσιος υπάλληλος σε οργανική θέση (και όχι διορισμένος για ορισμένο χρόνου για κάλυψη έκτακτων αναγκών με καθεστώς ιδιωτικού δικαίου) είναι μόνιμος για όσο συνεχίζει να υπάρχει η οργανική θέση που κατέχει.
Έτσι, ακόμα και σε περιόδους κρίσης χρέους και αλλεπάλληλων περικοπών, όπως αυτή που βιώνει σήμερα η χώρα μας, το Σύνταγμα δεν επιτρέπει την απόλυση μόνιμα διορισμένων δημοσίων υπαλλήλων χωρίς κατάργηση της οργανικής θέσης που κατέχουν.
