Σύμφωνα με το άρθρο 53 του ν. 4021/2011, επιβάλλεται Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών στους ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας που είναι ηλεκτροδοτούμενη. Σε περίπτωση μη καταβολής του τέλους αυτού προς τη ΔΕΗ ή τον εναλλακτικό πάροχο μέσα στην από το νόμο ταχθείσα προθεσμία, ο πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας υποχρεούται να διακόψει την ηλεκτροδότηση για το ακίνητο για το οποίο το τέλος δεν καταβλήθηκε.
Ωστόσο, γεννώνται εύλογα ερωτήματα σχετικά με τη νομιμότητα του εν λόγω μέτρου και του τρόπου με τον οποίο εισπράττεται.
Πρακτικά, κάποιος ο οποίος έχει στην κυριότητά του κάποια ακίνητη περιουσία, ακόμα και την πρώτη του κατοικία, υποχρεούται στην ως άνω καταβολή. Είναι αληθές ότι με τον ίδιο νόμο θεσπίζεται ότι αναφορικά με ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, οι υπόχρεοι σε καταβολή δικαιούνται να καταβάλλουν ποσό μικρότερο από αυτό που αντιστοιχεί αντικειμενικά στο ακίνητο που βρίσκεται στην κυριότητά τους. Παρόλα αυτά, στην πράξη έχει φανεί ότι δεν είναι ευχερές αυτό να υπολογιστεί εκ των προτέρων, αλλά ενδέχεται κάποιος που ανήκει σε ευπαθή ομάδα πρώτα να καταβάλλει το τέλος που αντικειμενικά αντιστοιχεί στο ακίνητο και στη συνέχεια να επέλθει η εκκαθάριση και να του επιστραφεί η διαφορά.
Σε κάθε περίπτωση, η κατηγορία των ευπαθών ομάδων είναι ιδιαίτερα στενή και δεν καλύπτει όλους τους καταναλωτές που βρίσκονται σε αδυναμία καταβολής.
Το ηλεκτρικό ρεύμα στις μέρες μας αποτελεί απαραίτητο στοιχείο διαβίωσης ή, για κάποιους συμπολίτες μας, και επιβίωσης. Η σύγχρονη ζωή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτό. Με βάση την κοινή πείρα, δεν υπάρχει σχεδόν κανένα σπίτι μη ηλεκτροδοτούμενο στην επικράτεια.
Προκειμένου κάποιος καταναλωτής να έχει ηλεκτρικό ρεύμα στην οικεία του, έχει συνάψει μια σύμβαση με κάποιον πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας με συμφωνημένο εκ των προτέρων τιμολόγιο, καθώς και χρόνο και τρόπο καταβολής. Γνωρίζει ότι για να έχει ηλεκτρικό ρεύμα, θα πρέπει να καταβάλλει το αντίτιμο με βάση το ισχύον τιμολόγιο του παρόχου. Αυτό έχει συμφωνηθεί. Είναι αμφίβολο αν είναι δυνατό, με βάση το Αστικό Δίκαιο, να αποκόπτεται από κάποια υπηρεσία ο καταναλωτής-αγοραστής αυτής ο οποίος είναι συνεπής με τις συμφωνημένες υποχρεώσεις του και καταβάλλει το αντίτιμο.
Σε συνταγματικό επίπεδο, ενδέχεται σε κάποιες περιπτώσεις η ως άνω πρακτική να προσκρούει στην συνταγματική αρχή της ανθρώπινης αξίας που αποτελεί με βάση το Σύνταγμα (άρθρο 2) πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας, καθώς αν κάποιος, επί παραδείγματι, που έχει πληγεί από την οικονομική κρίση και έχει απολέσει εργασία και κάθε πηγή εισοδήματος, «καταδικάζεται» συν τοις άλλοις να μην έχει ρεύμα, που συνεπάγεται έλλειψη φωτισμού, έλλειψη ψυγείου για διατήρηση τροφίμων ή και φαρμάκων, έλλειψη ηλεκτρικού θερμοσίφωνα και πολλών άλλων πρωταρχικών αντικειμένων για τη διαβίωσή του.
Αλλά και στα πλαίσια του κοινωνικού κράτους δικαίου του άρθρου 25 του Συντάγματος, που καθιερώνει την αναγνώριση και την προστασία των θεμελιωδών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου από την Πολιτεία μέσα σε κλίμα ελευθερίας και δικαιοσύνης, η ως άνω πρακτική είναι αμφίβολο αν συμβιβάζεται. Πώς είναι δυνατόν να εξαρτάται το αν κάποιος θα έχει ηλεκτρικό ρεύμα από το αν μπορεί να καταβάλλει ένα υψηλό τέλος για ένα σπίτι σε μία υψηλή τιμή ζώνης που μπορεί απλά να έχει κληρονομήσει; Πώς συμβιβάζεται με την αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης να επιβάλλεται ένα τέτοιο τέλος, κεκαλυμένο υπό τον μανδύα του επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος σε κάποιον ο οποίος έχει κάνει έναν συγκεκριμένο, με βάση τα εισοδήματά του, προγραμματισμό;
Εξάλλου, η είσπραξη των φόρων αποτελεί αρμοδιότητα της Εφορίας. Είναι λογικό να αναβαπτίζεται ο φόρος ως τέλος και να ανατίθεται η είσπραξή του σε παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας ( ΔΕΗ ή εναλλακτικούς παρόχους);
Στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Δικαίου, με την ευρωπαϊκή οδηγία 2009/72/ΕΚ θεσπίζεται το δικαίωμα της καθολικής υπηρεσίας (άρθρο 3), δηλαδή του δικαιώματος όλων των πολιτών στην επικράτεια των κρατών-μελών να προμηθεύονται ηλεκτρική ενέργεια συγκεκριμένης ποιότητας σε λογικές, διαφανείς και άμεσα συγκρίσιμες τιμές που δεν εισάγουν διακρίσεις.
Σύμφωνα με την παράγραφο 7 του άρθρου 3 της ίδιας ευρωπαϊκής οδηγίας, τα κράτη μέλη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την προστασία των τελικών πελατών και ειδικότερα μεριμνούν ώστε να υπάρχουν επαρκείς διασφαλίσεις για την προστασία των ευάλωτων καταναλωτών. Πρόκειται για μια Οδηγία σαφή, που δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης, αλλά τάσσεται υπέρ των καταναλωτών.
Τα Δικαστήρια ανά την Επικράτεια έχουν ήδη εκδώσει τις πρώτες προσωρινές διαταγές, με τις οποίες απαγορεύουν την διακοπή του ρεύματος από τον εκάστοτε πάροχο προσωρινά, μέχρι τη συζήτηση της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων. Η ισχύς των ως άνω θεμελιωδών διατάξεων αποτέλεσε το γνώμονα. Γιατί ωστόσο ήταν απαραίτητο να επιδιωχθεί δικαστικά κάτι που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο;
Φυσικά, καταδικαστέες είναι οι ακραίες μορφές διαμαρτυρίας. Μόνο μέσα από τον διάλογο μπορούν και πρέπει να εξασφαλίζονται όσα αποτελούν εκφάνσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αναμφίβολα, σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα, η ανθρώπινη αξία διαπνεόμενη από αρχές δικαιοσύνης και σεβασμού πρέπει να πρυτανεύουν και να προηγούνται κάθε φοροεισπρακτικής πολιτικής. Τίποτα δεν αποτελεί επιτακτικότερο δημόσιο συμφέρον από την αξιοπρέπεια και την εξασφάλιση της για το σύνολο των πολιτών.
