Αυτόφωρο έγκλημα, σύμφωνα με το άρθρο 242 του Ποινικού Κώδικα ονομάζεται το έγκλημα την ώρα που γίνεται ή το έγκλημα που έγινε πρόσφατα. Έτσι, ευνόητο είναι ότι όλα τα εγκλήματα διέρχονται από το στάδιο αυτό. Αυτό όμως που είναι κρίσιμο είναι η αντίληψη της πράξης και η κατάληψη του δράστη στο στάδιο αυτό, “επ’ αυτοφώρω”.
Η πρώτη περίπτωση, δηλαδή η κατάληψη του δράστη την ώρα που γίνεται το έγκλημα είναι ξεκάθαρη. Ωστόσο, η δεύτερη περίπτωση, και ειδικότερα η λέξη “πρόσφατα” φαίνεται, εκ πρώτης όψεως, ασαφής. Προκειμένου να μη γίνει κατάχρηση του όρου αυτού, ο νομοθέτης περιορίζει τα χρονικά όρια του αυτόφωρου εγκλήματος έως την παρέλευση ολόκληρης της επόμενης ημέρας από την τέλεση της πράξης. Και αυτό αρχικά δημιούργησε ασάφειες στη νομική θεωρία αρχικά, ωστόσο, κατά την επικρατέστερη άποψη, τα χρονικά όρια του αυτόφωρου εγκλήματος εκτείνονται μέχρι και την 12η Βραδυνή της επόμενης ημέρας από την τέλεση του εγκλήματος, δηλαδή η μέγιστη χρονική διάρκεια για την οποία ένα έγκλημα παραμένει στο στάδιο του αυτοφώρου είναι 47 ώρες και 59 λεπτά.
Συνεπώς, αν υποθέσουμε ότι ένα έγκλημα τελείται σήμερα 12.35 το μεσημέρι, τα χρονικά όρια του αυτοφώρου εκτείνονται μέχρι αύριο στις 23.59.59” το βράδυ, δηλαδή για κάτι λιγότερο από 36 ώρες.
Αν υποθέσουμε ότι ένα έγκλημα θα τελεστεί απόψε στις 23.30, τα χρονικά όρια του αυτοφώρου εκτείνονται μέχρι αύριο στις 23.59.59”, δηλαδή για κάτι παραπάνω από 24 ώρες.
Αν πάλι υποθέσουμε ότι ένα έγκλημα θα τελεστεί 0.01 απόψε, τα χρονικά όρια του αυτοφώρου εκτείνονται μέχρι μεθαύριο 23.59.59”, δηλαδή για κάτι λιγότερο από 48 ώρες.
Η αυτόφωρη διαδικασία έχει ορισμένες ιδιαιτερότητες από τη λεγόμενη τακτική, οι κυριότερες από τις οποίες είναι:
1. Επιτρέπεται η λεγόμενη “αστυνομική” προανάκριση, η οποία συνήθως ενεργείται από τους αστυνομικούς ιδίως ανακριτικούς υπαλλήλους χωρίς την προβλεπόμενη σχετικά εισαγγελική παραγγελία, προκειμένου να μην χαθεί πολύτιμος χρόνος και προκειμένου να αξιοποιηθούν τα στοιχεία του εγκλήματος τα οποία είναι ακόμα πρόσφατα, νωπά και θα συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη απονομή της δικαιοσύνης.
2. Σε πλημμελήματα όπου ακολουθείται η διαδικασία του αυτοφώρου, όπως περιγράφηκε παραπάνω, η υπόθεση εισάγεται χωρίς προδικασία απευθείας στο Αυτόφωρο Μονομελές ή Τριμελές Πλημμελειοδικείο.Ο φερόμενος ως δράστης όταν προσαχθεί ενώπιον του αυτόφωρου δικαστηρίου έχει δικαίωμα να ζητήσει τριήμερη αναβολή για να προετοιμάσει την υπεράσπισή του. Εάν είναι βεβαιωμένη η διεύθυνση κατοικίας του, δεν κρατείται για το τριήμερο της αναβολής, όπως κρατούνταν μέχρι την προσαγωγή του στο ακροατήριο, αλλά αφήνεται ελεύθερος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελούμενα δια του Τύπου εγκλήματα θεωρούνται πάντοτε αυτόφωρα.
